-
1 apte
aptē [ aptus ]1) плотно (pileum capiti a. reponĕre L)2) стройно, связно ( dicere C)3) впоруad pedem a. convenire C — быть по ноге, впору ( об обуви)mundi corpus a. cohaeret C — мировой организм есть неразрывное (гармоничное) целое4) соответственно, применительно (a. cum genere ipso orationis C)5) удобно, надлежащим образом ( locare aliquem L)6) удачно, целесообразно (facere, loqui C)7) с достоинством или покорно (aliquid a. et quiete ferre C) -
2 ad
(praep.) обозн. 1) направление, движение, к, accedere ad locum aliquem (1. 4 pr. D. 1, 8);adire ad fontem (1. 3 § 3 D. 8, 3);
aditus ad aliquem (1. 19 D. 2, 4);
vocari ad aliquem (1. 1 pr. D. 2, 5);
confugere ad aedem, ad actionem, defensionem etc. (см. confugere);
accedere ad emtionem, hereditatem, possessionem etc. (см. accedere s. 2);
pervenire ad annos, ad pubertatem, civitatem, libertatem, dignitatem etc. (см. pervenire s. 2);
perducere ad libertatem (см. perducere s. 1);
2) цель, для, на, procuratorem dare ad aliquid (1. 28. 42 § 4. 5. 1. 43 pr. D. 3, 3);adspirare ad magistratum (см. adspirare).
tutor datus ad universum patrimonium (§ 17I. 1, 25);
debitor conventus ad solutionem (1. 47 pr. D. 2, 14);
relinqui ad alimenta (1. 8 § 15 D. 2, 15);
ad refectionem fornacis etc. praestari (1. 58 § 2 D. 19, 2);
ad monumentum aedificandum dare (1. 40 § 5 D. 35, 1);
3) последствие, результат, ad irritum revocare (1. 7 C. 2, 51);sumtus ad honores factus (1. 45 pr. D. 3, 5).
4) при означ. времени показ. а) наступление определенного срока, к, в, ad diem (1. 6 § 1 D. 18, 1. 1. 34 D. 28, 5. 1. 77 D. 45, l);ad utilitatem cedere (1. 16 C. 5, 71).
ad tempus (1. 4 pr. D. 8, 1. 1. 44 § 1 D. 44, 7);
b) размер, предел, границу, до, ad modum exilii ferre sententiam (1. 39 § 1. D. 40, 12);
ad quartam solam admitti (1. 22 § 1 D. 1, 7);
ad certum pondus locare (1. 30 § 2 D. 19, 2);
5) отношение к вещи или лицу, pertinere ad (1. 11 § 10 D. 32, 1. 16 § 7 D. 39, 4. 1. 3 § 1 D. 43, 3);ad aliquid, некоторым образом (1. 1 pr. D. 37, 5).
6) при, под, в, подле, subsidere ad aliquem (1. 62 § 1 D. 35, 1);transferri, transmitti ad aliquem (см. transferre, transmittere s. 3); по отношению к, напр. locum habere ad aliquid (1, 34 pr. D. 12, 2): ignosci ad aliquid (1. 157 pr. D. 50, 17).
ad parietem (1. 13 pr. 1. 19 § 2 D. 8, 2);
codicilli ad testam, facti (1. 36 pr. D. 29, 1);
7) по, ad exemplum (1. 1 § 1ю D. 3, 4);ad manum habere (1. 19 § 5 D. 16, 1).
ad similitudinem (1. 35 § 8 D. 4, 6. 1. 9 § 1 C. 5, 9): ad instar (1. 4 § 1 C. 6, 28);
ad arbitrium suum (1. 42 D. 23, 3);
8) через, напр. ad annum (=post a) liber esto (1. 18 § 2 D. 40, 4). 9) против, appellare ad aliquem = adversus aliquem (1. 1 D. 49, 9).numerare annum ad dies (1. 134 D. 50, 16).
-
3 arca
ae f. [одного корня с arceo ]1) ящик, сундук, ларь (a. vestiaria Cato); шкатулка, ларец (a. venenorum plena Su)2) денежный ящик, касса (aerata, ferrata J)multum differt, in arcāne posĭtum sit argentum, an in tabulis debeatur C — большая разница, лежат ли деньги в кассе, или причитаются по записямdives a. Ph — большое состояние3) (тж. a. fisci Lampr) государственная казна, казначейство Dig5) тюремная камера, темница ( conjicere aliquem in arcam C)6) ковчег (a. Noë Vlg)a. foederis Vlg или testamenti Tert — ковчег завета7) цистерна, бассейн, водоём Vtr -
4 aversio
āversio, ōnis f. [ averto ]1) обращение, отворачивание в другую сторонуex aversione — сзади, в спину ( aliquem jugulare bH)(in) aversione и per aversionem Dig — оптом, гуртом, «чохом» (emere, vendere, locare)3) отпадение, отступничество Vlg, Aug, -
5 gladius
ī m.1) меч ( как рубящее и колющее оружие ; ensis — преим. рубящее)g. vaginā vacuus V — обнажённый мечgladium stringere Cs (destringere, educere C, nudare O) — обнажать мечsuo sibi gladio aliquem jugulare погов. Ter — бить кого-л. его собственным оружием (опровергать его же доводами)scrutari ignem gladio H — рыться в огне мечом, т. е. жечь и убивать (по др. подливать масла в огонь)2) убийство ( licentia gladiorum C)3) сошник, лемех PM4) лопаточка для поднятия нитей основы (в ткацком станке) Enn5) меч-рыба PM -
6 nubo
nūbo, nūpsī, nūptum, ere1) ( редко) покрывать, окутывать (aliquem PV; terram Eccl)2) закутываться в покрывало (о невесте в день свадьбы), т. е. выходить замуж (alicui C, L, O)n. in familiam clarissimam C — через замужество войти в знатную семьюaliquam nuptum dare Ter, Nep (locare Ter, collocare Cs) — выдать кого-л. замужuxori n. suae шутл. M — быть женой у своей жены, т. е. находиться у жены под башмаком3) быть подвязываемым к деревьям (о винограде) Man, PM -
7 pars
partis (изредка acc. im, abl. ī) f.1) часть (corporis, urbis C; civium Cs; diei Nep; de nobis, ex illis C)parte PM etc. и in parte Q — частью, отчастиmajor p. C — большая часть, большинствоdimidia p. C, Sl etc. — половинаtertia p. Cs — одна третьduae partes C — две третиtres partes Cs — три четвертиnovem partes Sl, Nep — девять десятыхmultis partibus C — во много раз, гораздоpartes facere C — делитьpartem facere Dig — составлять или получать частьpartes rei C — подробности, деталиmagnam (bonam) partem или magna (ex) parte Lcr, C, L etc. — в значительной частиex (in) parte C, Cs etc. — частью, частичноaliquā (ex) parte C, PJ — в некоторой части или в известном отношенииnullā (ex) parte O, Q — ни в какой степени, нисколькоnon minimam partem Lcr — не в малой степени или совсем нередкоdecem partes dicere Pt — уметь делить (числа) на десять, т. е. усвоить начатки арифметики2) участие, доляin parte alicujus rei esse L — принимать участие в чём-л.partem habere in (ex) aliquā rē C — быть участником чего-л.plus quam pro parte laborare O — работать больше положенного (т. е. изо всех сил)3) область, край (pagi partesque Cs; partes orientis C)in utramque partem или ab (ex) utraque parte Cs etc. — справа и слеваomnibus (in) partibus C, Cs etc. — везде, повсюдуquā ex parte? C — с какой стороны?, где?in eā parte C — тамquam in partem C — кудаin eam partem C — туда, перен. в том смысле (что) или с тем (чтобы)5) отношениеomni (ex) parte, in omnes partes C, omnibus partibus C , Cs или in (ab) omni parte C, O, L, H — во всех отношениях, совершенно, всецелоin utramque partem C etc. — в обоих случаяхnullam in partem C etc. — ни в каком отношенииin utramque partem (или in contrarias partes) disputare C — спорить за и против6) вид, род, раздел7) преим. pl. партия (partes optimatium et popularium C; partes Sullanae Nep)a parte alicujus esse C, Sl — быть на чьей-л. сторонеnullīus (neutrīus) partis esse (или se in nullam partem movere) C — быть нейтральным8) pl. театр. рольprimae partes Ter, C — главная рольalicujus partes agere C — играть чью-л. рольvocare ad partes aliquem J — выводить (изображать) кого-л. в литературном произведении9) pl. должность, обязанность, задача, долг ( partes imperatoriae C)defensionis partes suscipere (sibi sumere, obtinēre) C — взять на себя обязанности защитникаres est mearum partium или meae sunt partes C — это относится к моим обязанностям10) участник (Consus, p. ingens belli V)11) член ( partes corporis Sl)pars obscena( partes obscenae) O и naturae partes Ph — genitalia -
8 subsidium
ī n. [ sub + sedeo ]1) тыловой эшелон, резерв (т. е. triarii, занимавшие место за вторым эшелоном— princĭpes)2) вспомогательный отряд, подкрепление (funditores Baleares subsidio — или in s. T — mittere Cs)3) помощь, поддержка, защита ( subsidio venire C)subsidio esse alicui alicui rei C etc. — оказывать кому-л. помощь (служить защитой) против чего-л.s. dominationi aliquem extulisse T — выдвинуть кого-л. для укрепления своей властиquod aliud s.? T — что ещё остаётся делать?5) укрытие, убежище
См. также в других словарях:
argent — Argent, Pecunia, argentum, les Alquemistes appellent l argent lune. Argent trespur et bien affiné, Argentum pustulatum. Argent monnoyé, Argentum, Nummus argenteus. Vif argent, Argentum viuum. Argent duquel on n a rien osté, Argentum incolume.… … Thresor de la langue françoyse
mettre — Mettre, Ponere. Il vient de Mittere, par syncope et antiptose, Inde Mittere in possessionem. Mettre en possession. Mettre à bord, Naues ad terram applicare, Appellere nauem. Mets toy à dextre, Concede ad dexteram. Mettre à feu et à sang, Incendia … Thresor de la langue françoyse
louer — I. Louer, c est et bailler et prendre à louage, Tum locare, tum conducere, comme, Je luy ay loué ma boutique, Tabernam meam illi locaui, Et j ay loué sa maison, AEdes illius conduxi. Louer une maison, Conducere domum. Louer et marchander la peine … Thresor de la langue françoyse
plaisir — en François se prend pour un bien fait, pour une chose fort agreable, et pour recreation, joyeuseté ou passetemps. Plaisir mondain et charnel, Voluptas. Mon plaisir ou soulas, Meum suauium, Quid agitur? Mea voluptas. A mon plaisir, Ex sententia,… … Thresor de la langue françoyse
peine — Peine, f. penac. Chasty pour mesfait, soit pecuniaire, qu on dit amende, Multa, soit corporelle, Poena, du Grec {{t=g}}poinê.{{/t}} Il se prend aussi pour travail de corps, Labor. Il a bien de la peine à faire cela, Multum laboris exanthlat in ea … Thresor de la langue françoyse
bailler — Bailler, Attribuere, Conferre, Erogare, Praebere, Propinare, Tradere, Transcribere, Tribuere. Semble qu il vienne de {{t=g}}ballô,{{/t}} id est mitto, Car celuy qui baille, emittit a se. Bailler et delivrer, Praestare, dare. Bailler à louage, ou… … Thresor de la langue françoyse
delivrer — I. Delivrer, act. acut. Est composé de la preposition de, ou des, (qui est destructive de la signification du verbe auquel elle est joincte) et du verbe livrer, qui signifie mettre au pouvoir d autruy, Mancipare, In manum tradere. Car delivrer… … Thresor de la langue françoyse
embusches — Les embusches et espies sont descouvertes, Patescunt insidiae. Par embusches et espies, Ex insidiis aliquid agere. Estre aux embusches, In insidiis esse. Estre tué par embusches, Ex insidiis interire. Asseoir une embusche, et gens qui guettent un … Thresor de la langue françoyse
NUMERI lege soluti — apud Horatium, l. 4. Carm. Od. 2. v. 11. 12. Lyricis tribuuntur. Cûm enim omnis structura et copulatio vocum aut rhythmus sit, aut metrum; ille spatiô temporum constat, istud ordine etiam: in illo quan ita tantum, in isto qualitas insuper… … Hofmann J. Lexicon universale